Bacı'dan Bayan'a

Müslümanlar son yirmi yılda kamusal alana ilişkin iddialarını oluşturan söylemlein egemen kamusal söylemler tarafından bastırılmasının ve emilmesinin sıkıntılarını yaşadılar. Bu tecrübe sırasında bazen "aşırı" giden iddialarından tanımlarından vazgeçtiler. Zamanında "dini" sayılarak yüceltilmiş kimi değer ve olgu giderek köylülük nostaljisiyle ilişkilendirilmeye başlandı. Bunun için çarpıcı bir örnek İslamcı kadının başlangıçta toparlayıcı bir güç teşkil eden "Bacı" profilinin giderek zayıflaması olmuştur. Bacı Anadolu insanı için sosyal hayatta akraba veya akrabalık dışı kadın ve erkek ilişkilerinin sıcak masum ve güvenilir yönünü temsil ediyordu. Başörtüsü Allah'ın emrine itaat etme isteğinin yanında esasında "Bacı" olma niyetinin de ifadesiydi. Tesettür kadının kamusal alanda insan kimliğini netleştirmek üzere cinsel bir nesne olarak algılanmasına izin vermemek şartıyla ilişkilere girebileceğini anlatır. Bacı söylemi bir taraftan müslüman kadına kamusal alanda bir yer açarken aynı zamanda onu tezlikle özel alana gönderecek bir hissiyatı da dillendiriyordu. İslamcılığın yirmi yıllık mazisinde "Bacı" söylemi giderek özel alanla kamusal alan arasındaki mahrem değerleri gözeten uyuma ilişkin nostaljiye devredilirken; "Bayan" yeni simgelerle donatılan bir kamusal alanın giderek genişleyen gücünü anlatmaya başlamıştır. Yeni bir kamusallığı erkeklerin ve kadınların hasım oalrak konumlanmak yerine daha mükemmel bir insan olmak için yardımlaştığı merhamet alçakgönüllülük takva ve özveri gibi değerleri özel alanda bırakmaya zorlamayan insanların kişilik bölümlerine maruz bırakılmadığı ve maske takmaya zorlanmadığı dilin simgelerin ve kurumların ölü nesnelere dönüşmediği nitelikleriyle hayat dolu bir alan olarak hayal ediyorum. Bacı ya da kızkardeş olmak bu anlamda cinsiyetdışı bir kimlik kurmayı değil bir dostluk ve dayanışma dileğini amaçlıyor. Böylece cinsellik mahrem alana taşınırken kamusal alanda ilişkileri veya kişilikleri şartlayan ve tek düzeye indirgeyen bir parametre olmaktan çıkmaktadır.